Zawarcie Umowy

Zawarcie umowy polega na złożeniu przez strony zgodnych oświadczeń woli w zakresie wywołania określonych skutków prawnych w postaci powstania, zmiany lub ustania stosunku prawnego.

Sama umowa jest wielostronną czynnością prawną, natomiast wola jej zawarcia może być wyrażona przez każde zachowanie się określonej osoby, które w sposób wystarczający tę wolę ujawnia. Związanie stron konkretnym stosunkiem prawnym poprzedza etap sporządzenia kontraktu.

A zatem, w dzisiejszej porcji wiedzy wskazujemy, jakie elementy powinna zawierać każda umowa.

Zawarcie umowy – elementy treści czynności prawnej

Na początek nieco teorii. W piśmiennictwie wyodrębnia się następujące elementy treści czynności prawnych, czy też prościej – umów.

Są to:

Essentialia negotii – czyli składniki przedmiotowo istotne, służą do identyfikacji pewnej czynności prawnej, tj. umożliwienia przyporządkowania danej czynności do określonego ustawowo typu. Przykładowo, za essentialia negotii umowy sprzedaży przyjmuje się zobowiązanie jednej strony, że ta przeniesienie własność pewnej rzeczy na drugą stronę w zamian za wskazaną cenę, dzięki czemu kontrakt można zakwalifikować jako umowę sprzedaży.
Naturalia negotii – przede wszystkim te elementy, które powtarzają ustawową regulację dotyczącą danego typu czynności prawnej, z wyjątkiem składników kwalifikowanych jako wyżej wskazane.
Accidentalia negotii – czyli te postanowienia, które nie są istotne dla kwalifikacji danej umowy pod określony typ, a ich wprowadzenie zależy wyłącznie od woli stron – np. zastrzeżenie warunku, terminu, kary umownej.

Zawarcie umowy i jej elementy

Do zawarcia konkretnej umowy (np. najmu, sprzedaży) potrzebne jest umieszczenie w niej elementów istotnych (essentialia negotii), wynikających z natury danej czynności. Niemniej jednak, wyodrębnić można kilka uniwersalnych składników kontraktów, które co do zasady powinny pojawiać się w każdym z nich, niezależnie od typu. Są to przykładowo:

Wskazanie rodzaju umowy – czyli przykładowo nazwanie umowy umową najmu, sprzedaży itd. W tym miejscu podkreślić należy, że zgodnie z art. 56 KC czynność prawna (umowa) wywołuje skutki nie tylko w niej wyrażone, ale także te, które wynikają z ustawy, zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów. Inaczej ujmując, w momencie zawarcia umowy strony kreują między sobą stosunek prawny, którego treść kształtuje nie tylko sama umowa, ale także ww. czynniki.

Określenie rodzaju umowy jest ważne i pomocne w celu odnalezienia ustawowych przepisów typowych dla danej umowy, regulujących kwestie niepodniesione przez strony w osnowie dokumentu.

Przypominamy jednak, że zgodnie z art. 65 § 2 KC w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. W związku z tym, nie jest wykluczone, że wskazane w treści dokumentu określenie rodzaju danej umowy w istocie nie odpowiada woli stron (w rzeczywistości stworzyły umowę inną, niż wynika to z jej nazwy).

Zawarcie umowy i oznaczenie stron umowy – tj. precyzyjne wskazanie, kto z kim zawiera umowę – im więcej szczegółów, tym lepiej. W odniesieniu do osób fizycznych warto zadbać o wymienienie adresu zamieszkania, ponieważ ostatnia nowelizacja postępowania cywilnego wyeliminowała w stosunku do nich fikcję doręczeń; tym samym przyczyniając się do umarzania ogromnej ilości spraw z powodu niemożności doręczenia stronie pozwanej pozwu.
Wskazanie daty i miejsca zawarcia umowy – co ma na celu identyfikację umowy, jest także pomocne przy obliczaniu terminów przedawnienia.
Oświadczenia stron – na tym etapie precyzyjnie określa się przedmiot kontraktu, wymienia prawa i obowiązki stron, a także ich zobowiązania względem siebie. Dodatkowo wskazać można: termin wykonania konkretnego świadczenia czy też sposób jego wykonania. Dłużnik w każdym wypadku obowiązany jest do zachowania należytej staranności w wykonaniu danego zobowiązania, której można od niego wymagać w danych stosunkach.
Nie tylko zawarcie umowy jest ważne, równie istotne jest określenie sposobu rozwiązania umowy. Strony w każdym czasie mogą rozwiązać umowę na podstawie porozumienia, jednakże warto określić warunki, w jakich możliwe będzie jej rozwiązanie na mocy jednostronnego oświadczenia woli złożonego drugiej stronie, tj. wypowiedzenia. Wypowiedzenie powoduje bowiem natychmiastowe wygaśnięcie stosunku prawnego, tj. od chwili złożenia tego oświadczenia. Zgodnie z art. 61 § 1 KC oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Czasem ustawa przyznaje także stronie prawo do odstąpienia od umowy; z istoty swej odstąpienie od kontraktu rodzi skutki jakby umowa nigdy nie była zawarta (patrz np. art. 494 KC).

Sprawdź w jaki sposób wypowiedzieć UMOWĘ

Uregulowanie odpowiedzialności stron – w umowach często zawiera się też zapisy dotyczące odpowiedzialności stron z tytułu wad, rękojmi czy gwarancji. Na ich podstawie jedna strona może dochodzić od drugiej roszczeń z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy.
Sprzeczność umowy z przepisami – zgodnie z art. 58 czynność prawna (umowa) sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek. Przykładowo, 890 KC wymusza zawieranie umów darowizny w formie aktu notarialnego i to pod rygorem nieważności całej umowy; niemniej jednak, w myśl § 1 zd. 2 omawianego przepisu KC umowa darowizny, przy której zawarciu nie została zachowana forma aktu notarialnego (wynikająca ze zd. 1 przepisu) staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Dalej, jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części (chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana).
Termin obowiązywania umowy – umowę zawiera się na czas oznaczony albo nieoznaczony.
Uzupełnienie treści umowy przez przepisy ustawy – w umowach często można znaleźć zapis, że „w kwestiach nieuregulowanych niniejszą umową obowiązują przepisy kodeksu cywilnego”. W tym miejscu podkreślić jednak należy, że w rzeczywistości jest to postanowienie całkowicie zbędne i ma jedynie walor estetyczny – jak wskazaliśmy już wcześniej, zainicjowany przez umowę stosunek prawny interpretuje się nie tylko na podstawie kontraktu, ale również ustawy – ma to miejsce „z urzędu”.
Postanowienia końcowe – czyli np. zastrzeżenie formy dokonywania zmian w umowie, a także określenie właściwości sądu (zgodnie z art. 46 KPC). Z tym drugim należy być jednak ostrożnym, ponieważ w przypadku sporu z konsumentem istnieje ryzyko uznania zapisu o właściwości za klauzulę abuzywną (niedozwoloną) – patrz art. 385¹ w zw. z art. 385³ pkt 23 KC.
Podpisy – a na koniec – nie można oczywiście zapomnieć o podpisie! Do zachowania pisemnej formy czynności prawnej wystarcza złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli.

Podsumowanie

W tym miejscu podkreślić należy raz jeszcze, że poszczególne rodzaje umów wymagają nierzadko szczególnych regulacji, których nie sposób ująć w uniwersalnym zestawieniu wskazanym powyżej. Restrykcje te odnoszą się przede wszystkim do formy zawarcia danej umowy – niedochowanie „kształtu” konkretnego kontraktu wiąże się z różnymi sankcjami. Ustawa przewiduje: formę zastrzeżoną pod rygorem nieważności (ad solemnitatem), formę zastrzeżoną dla wywołania określonych skutków prawnych (ad eventum) oraz formę zastrzeżoną dla celów dowodowych (ad probationem). Najpoważniejsza w skutkach jest pierwsza ze wskazanych, ponieważ zastrzega konieczność objęcia daną formą całej treści umowy, gdyż inaczej okaże się ona nieważna (bezwzględna nieważność). Rygor ten odnosi się np. do umowy o przejęcie długu oraz zgody wierzyciela na przejęcie długu.

Już teraz zapraszamy na kontynuację dzisiejszego artykułu, w którym wskażemy, jakie zapisy umów powinny znaleźć się w kontraktach typowych dla poszczególnych branż.

Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej i skorzystać z pomocy prawnej.

Zapraszamy do kontaktu:

☎ 722 33 55 33 lub napisz: ? tbn@dogmatsystemy.pl

Zapraszamy również do kontaktu i konsultacji prawnych, związanych z rejestracją i umową spółki, sporządzeniem umów współpracy i ich zabezpieczeniem oraz polubownym i prawnym dochodzeniem należności.

☎ 722 33 55 33 ? tbn@dogmatsystemy.pl

Dogmat Systemy Services

Dzisiejszy artykuł został przygotowany, wspólnie z działem prawnym Dogmat Systemy Services.

Kinga Janus
Dyrektor Działu Sprzedaży
i Obsługi Klienta w rodzinnej firmie

Dogmat Systemy Services Sp z o.o.

Jesteśmy po to, by ułatwiać Twoją pracę. Zacznij działać już od dziś!
☎ 722 33 55 33 lub napisz: ? tbn@dogmatsystemy.pl

Sięgaj po więcej:

Działalność na Prawach Konsumenta

Czym jest uznanie długu?